JOHANN GOTTFRIED VON HERDER
Johann Gottfried von Herder to niemiecki filozof, pastor i pisarz, jeden z klasyków weimarskich i prekursor idei narodu oraz filozofii i historii natury, twórca kulturowej teorii narodu. Pochodził z Prus Wschodnich, jednak najważniejsze dzieła stworzył w Weimarze, gdzie pełnił równocześnie wysokie stanowiska kościelne. Jako pisarz promował ideały oświeceniowe i humanistyczne, nawiązywał do tematyki historycznej. Jeden z prekursorów romantyzmu w europejskiej literaturze, zapoczątkował zbieranie utworów ludowych przez romantyków. Pojęcie ludowości wprowadził także do filozofii.
Johann Gottfried von Herder był wybitnym przedstawicielem, ale równocześnie krytykiem epoki oświecenia. Do racjonalistycznego, oświeceniowego pojmowania przyrody i kultury wprowadził radykalne zmiany, uwydatniające związek rozumu z wolą i emocjami człowieka. Stan duchowości, a zwłaszcza języka, warunkował różnymi czynnikami społecznymi i naturalnymi, np. geograficznymi i klimatycznymi. Według von Herdera struktura języka jest prawdziwym odbiciem natury ludzkiej. Duchowość, obyczajowość, a zwłaszcza język są tymi czynnikami, które przede wszystkim konstytuują naród.
Johann Gottfried von Herder miał największy wkład w rozwój koncepcji narodu. Naród nazwał jednością pokoleń połączonych wspólnym językiem. Kolejne pokolenia tworzyły tradycję narodu, którą nazwał łańcuchem kultury. Historię rozumiał jako ciągłość realizującą boski plan, człowiek spełniał w nim rolę specjalną. Świat według von Herdera opierał się na ładzie, w którym istotnym elementem była przyroda, bogata w sens. Sensem przyrody jest m.in. posiadanie przez człowieka rozumu i wolności. Jego celem jest stopniowa humanizacja.


MYŚLI O FILOZOFII DZIEJÓW
Jest to wydane w latach 1785-1792, niedokończone dzieło Johanna Gottfrieda von Herdera. Miało być ono ukoronowaniem jego wieloletnich przemyśleń nad historią, człowiekiem i jego miejscem w kosmosie i społeczeństwie. Mamy w utworze do czynienia z przeogromnym bogactwem inspiracji nie wtłoczonych w pewien przemyślany do końca i niepodważalny w swej wewnętrznej logice system. Z tych inspiracji zrodziły się liczne zamierzenia i dokonania, często odbiegające od pierwotnych tendencji autora.
W dziele zaprezentowana została oryginalna koncepcja narodu, tzw. kulturalna teoria narodu. Według niej naród konstytuują nie czynniki polityczne, związane z panowaniem danej władzy czy zasadą dziedziczenia, a przede wszystkim kultura, która objawia się duchowością, obyczajowością oraz wspólnotą językową. Autor wysunął tezę, iż naród nie jest tworem politycznym, czym dowartościowywał specyfikę poszczególnych narodów, nobilitując kulturę wielu spośród nich i będąc przyczynkiem do obudzenia się tożsamości narodowej wielu narodów, pozostających pod obcym panowaniem.
Dla autora dzieje ludzkości są tylko jednym z etapów ewolucji natury, opartym na postępie rozumu i sprawiedliwości. Rozwój ludzkości dzieje się zgodnie z boskim planem, w którym świat opiera się na ładzie i wzniosłości przyrody. Autor ściśle łączył rozwój ludzkości z ewolucją przyrody i natury. To pozwoliło stwierdzić von Herderowi, że istnieje ścisła zależność pomiędzy warunkami życia a charakterem ludzi. Dzięki tej zależności każdy lud wytworzył własną, odrębną kulturę, która jedynie odpowiada jego „duchowi”.


Moje przemyślenia